Otimanje države

Uhvatiti se analitički primjereno u koštac sa savremenom silno zaoštrenom crnogorskom identitetskom i državnom dramom podrazumijeva hrabro i kritičko suočavanje s nepreglednom masom neuralgičnih pitanja: Zbog čega dio Crnogoraca koji baštini viševjekovnu državnost tako strasno i samoubilački ne želi sopstvenu državu? Kako objasniti crnogorsko petnaestogodišnje natezanje u vezi sa sopstvenim državnim statusom? Otkuda kod Crnogoraca, koji su vjekovima predstavljali slobodarski uzor za mnoge narode i značajan dio evropskih intelektualaca, toliko ropskog mentaliteta koji ne umije drukčije živjeti nego da bude vođen, bilo od Srbije, Rusije ili nekog trećeg? Zbog čega, poslije toliko vjekova vlastite borbe i brojnih žrtava za državu i sopstveno dostojanstvo, nijesu dovoljno odrasli da ovladaju vlastitom sudbinom? Zbog čega se crnogorski nacionalni, kulturni i državni individualitet negira samo iz Srbije, a ne i iz drugih jugoslovenskih zemalja ili Evrope?

Rajko Cerović – koji se još od početka devedesetih godina prošlog vijeka radikalno suprotstavljao Miloševićevom hegemonističkom projektu i dosljedno se zalagao za stvaranje nezavisne države Crne Gore i afirmaciju modernoga građanskog društva u njoj – već se tri decenije kritički odgovorno i polemički beskompromisno suočava s tim egzistencijalno nezaobilaznim pitanjima. Ovaj izbor iz korpusa autorovih publicističkih tekstova od više hiljada stranica – iako neizbježno sadrži i genezu srpsko-crnogorskih odnosa u vrijeme socijalizma (od kraja 1945. do januara 1989), a donekle i znatno ranijih – najvećim dijelom obuhvaća postreferendumsko vrijeme (2006-2022) ispunjeno brutalnim asimilacionim jurišima na građansko, istorijsko i državno biće Crne Gore, na nacionalni i kulturni identitet Crnogoraca. Današnji dramatični položaj male Crne Gore do kraja osvjetljava otvoreni interes Moskve da Crnu Goru, preko Srbije i njene Srpske pravoslavne crkve, do kraja obesmisli i destruira.